عامل نجات انسان از هلاکت ها و بدبختی ها

قرآن؛ نشان دهنده هدف حق از خلقت عالم و آدم، نمایشگر اهداف عالیه انبیا، نزدیک کننده انسان به بهشت برین و دور کننده آدمی از رنج امروز و عذاب فردا است.

نوری بر تارک حیات

قرآن کریم دلایل متین و برهان‌های استواری بر نزولش از جانب خداوند اقامه می‌کند، و زمینه قبول آن را به عنوان وحی الهی، برای هر اندیشمندی آماده می‌نماید.

قرآن؛ در یکی از دلایل دندان شکن بر اثبات نزولش می‌فرماید:

«و اگر در آنچه ما بر بنده خود [محمّد صلی الله علیه و آله] نازل کرده‌ایم، شک دارید [که وحی الهی است یا ساخته بشر] پس سوره‌ای مانند آن را بیاورید، و [برای این کار] غیر از خدا، شاهدان و گواهان خود را [از فُصحا و بُلغای بزرگ عرب به یاری] فرا خوانید، اگر [در گفتار خود که این قرآن ساخته بشر است نه وحی الهی] راست‌گویید. * و اگر این کار را انجام ندادید- که هرگز نمی‌توانید انجام دهید- بنابراین از [آتشی] که هیزمش مردم و سنگ‌هایند، بپرهیزید؛ آتشی که برای کافران آماده شده است» : «وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلی عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ* فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِی وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکافِرِینَ» (بقره 23- 24)

و در جای دیگر می‌فرماید: قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أَنْ یَأْتُوا به مثلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ به مثلهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً (اسراء 88) بگو: قطعاً اگر جنّ و انس گرد آیند که مانند این قرآن را بیاورند، نمی‌توانند مانندش را بیاورند، و اگر چه پشتیبان یکدیگر باشند .

قرآن؛ رابطه بین انسان و خداست، و بدون این کتاب اتصال به غیب عالم امکان ندارد.

قرآن؛ پربرکت‌ترین کتابی است که تاکنون در زندگی بشر پدیدار شده، و تا دمیدن صبح قیامت، همچنان پربرکت‌ترین کتاب خواهد بود.

قرآن؛ وسیله هدایت، نور راه، چراغ پر فروغ حیات، و عامل نجات انسان از هلاکت و بدبختی است.

قرآن؛ راه‌گشای انسان به سوی رشد و کمال، و علاج دردهای فردی خانوادگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، مادی و معنوی است.

قرآن؛ نشان دهنده هدف حق از خلقت عالم و آدم، نمایشگر اهداف عالیه انبیا، نزدیک کننده انسان به بهشت برین و دور کننده آدمی از رنج امروز و عذاب فردا است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:

«قرآن رها بخش از ضلالت، درمان کوری دل، و وسیله نجات از هر لغزش، و نور در تاریکی، و پرتو دستگیر در هر پیش آمد، و حافظ انسان از هلاکت، و بیان حق برای باز شناساندن هر فتنه و اشتباه، و وسیله رسیدن از دنیا به سعادت آخرت و کمال دین شماست، منحرف از قرآن راهی جز آتش جهنم ندارد» (کافی: 2/ 600، کتاب فضل القرآن، حدیث 8، بحار الانوار: 99/ 106، باب 7)

از نبی اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده:

«من اوّل کسی هستم که در قیامت بر عزیز جبار وارد می‌شوم و قرآن در حالی که اهل بیتم با من هستند، و آنگاه امّتم، سپس از امت سۆال می‌کنم با قرآن و اهل بیت من چه کردید؟»

(کافی: 2/ 600، کتاب فضل القرآن، حدیث 4؛ وسائل الشیعه: 6/ 170، حدیث 7653)

امیر مۆمنان علیه‌السلام نیز در نهج‌البلاغه درباره قرآن می‌فرمایند:

«... سپس قرآن را بر پیامبر فرو فرستاد، قرآن نوری است که قندیل‌های آن خاموش نمی‌شود، و چراغی است که افروختگی آن فرو نمی‌نشیند، و دریایی است که عمق آن پیدا نیست، و راهی است که سیر در آن گمراهی ندارد، و شعاعی است فروزنده که روشنی آن خاموش نمی‌گردد، و فاروق بین حق و باطل است که دلیل آن از قوّت نمی‌افتد، بنایی است که پایه‌های آن ویران نمی‌شود، بهبود دهنده‌ای است که بر هیچ بیماری در برابر آن خوف و بیمی نیست، ارجمندی است که یاری کنندگان آن شکست نمی‌خورند، و حقّی است که مددکاران آن مغلوب نمی‌شوند، قرآن معدن ایمان و سرچشمه آن، و چشمه‌های علم و دریاهای آن، و بستان‌های دادگستری و حوض‌های آن و سنگ‌های اسلام و پایه آن، و بیابان‌های حق و دشت‌های هموار آن است، و دریایی است که آب برندگان آن را خالی نمی‌کنند، و چشمه‌هایی است که هر چه از آن آب بکشند کم نمی‌شود، آبشخورهایی است که واردین از آن نمی‌کاهند، و منزل‌هایی است که مسافرین راه آن‌ها را گم نمی‌نمایند، و نشانه‌هایی است که روندگان از آن‌ها کور نیستند، و تپه‌هایی است که رو آورندگان از آن‌ها گذر نمی‌توانند کرد.»

خداوند آن را باعث سیرابی دانایان قرار داد، و بهار دل‌های کوشندگان، و مقصد راه‌های خوبان و دارویی که پس از آن دردی نمی‌ماند، و روشنایی که تاریکی با آن نیست، و ریسمانی که جای چنگ زدن آن محکم است، و پناهگاهی که دژ بلند آن استوار است، و ارجمندی و سرفرازی آن کس که او را دوست دارد، و صلح و ایمنی کسی که داخل آن گردد، و هدایت و رستگاری کسی که پیرو آن باشد، و عذر خواه کسی که آن را به خود نسبت دهد، و دلیل آن کس که با آن سخن گوید، و گواه کسی که به وسیله آن با دشمن جدال نماید، و پیروزی کسی که آن را حجت آورد، و نگهدارنده کسی که به آن عمل کند، و مرکب تندرو کسی که آن را به کار بندد، و نشانه کسی که نشانه جوید، و سیر کسی که آن را به بر گیرد، و دانایی کسی که در گوش دارد، و خبر کسی که نقل کند، و حکم کسی که حکومت کند (نهج البلاغة: خطبه 196)

بررسی موقف قرآن، با کمک گیری از آیات و روایاتی که نمایشگر چهره با عظمت آن است، و نقل گفتار بزرگان، حکیمان، عارفان، اندیشمندان، درباره قرآن کتاب‌های متعددی خواهد شد، چه نیکوست که برای شناخت و نقش قرآن در حیات بشری، به بررسی صفاتی که قرآن مجید خود را متصف به آن می‌داند، و ارزیابی ویژگی‌هایی که مخصوص این کتاب بزرگ الهی است پرداخته شود که از این راه بتوان به تماشای دورنمایی از نقش قرآن و اهداف عالیه آن در حیات انسانی موفق شویم.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان

منابع:

1- کتاب بر بال اندیشه حجةالاسلام شیخ حسین انصاریان

2- کافی ج 2

3- کتاب فضل القرآن، حدیث 8

4- بحارالانوار ج 99

5- وسائل الشیعه ج 6

6- نهج‌البلاغه خطبه 196