فروشگاه اینترنتی پاسارگاد آریان

قرآن مجید تعبیر لطیف و بزرگوارانه اى در مورد انفاق در راه خدا دارد و از آن به عنوان وام دادن به خدا تعبیر مى کند ، وامى که سود کلانى از سوى خدا به آن پرداخته مى شود.

جالب این است که از آن تعبیر به «قرض الحسنه» مى کند این تعبیر، اشاره اى به این حقیقت دارد که وام دادن انواع و اقسامى دارد که بعضى را «وام نیکو» و بعضى را وام کم ارزش و یا حتّى بى ارزش مى توان شمرد !

قرآن مجید شرایط وام نیکو را در برابر خداوند، یا به تعبیر دیگر، «انفاق ارزشمند» را در آیات مختلف بیان کرده است، و بعضى از مفسّران از جمع آورى آن ده شرط به شرح زیر استفاده کرده اند.

انفاق از بهترین قسمت مال انتخاب شود، نه از اموال کم ارزش:

«یَـأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَنْفِقُواْ مِنْ طَیِّبَاتِ مَاکَسَبْتُمْ وَمِمَّآ أَخْرَجْنَا لَکُم مِّنَ الاَْرْضِ وَلاَتَیَمَّمُواْ ا لْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِــَاخِذِیهِ إِلاَّ أَن تُغْمِضُواْ فِیهِ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ غَنِىٌّ حَمِیدٌ » (1) ؛

اى کسانى که ایمان آورده اید، از اموال پاکیزه اى که به دست آورده اید، یا از زمین براى شما خارج ساخته ایم، انفاق کنید و به سراغ قسمتهاى ناپاک (براى انفاق) نروید، در حالى که خودتان حاضر نیستید آنها را بپذیرید، مگر از روى اغماض، و بدانید خداوند بى نیاز و شایسته ستایش است.

از اموالى که مورد نیاز مردم است، باشد، همان گونه که مى فرماید :

«وَیُۆْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ » ؛(2)

آنها دیگران را بر خود مقدّم مى دارند، هر چند خود شدیداً نیازمند باشند.

به کسانى انفاق کند که سخت به آن نیازمندند و اولویّتها را در نظر گیرد:

«لِلْفُقَرَآءِ الَّذِینَ أُحْصِرُواْ فِى سَبِیلِ اللَّهِ » ؛ (3)

(انفاق شما مخصوصاً) براى نیازمندانى باشد که در راه خدا در محاصره قرار گرفته اند.

انفاق اگر مکتوم باشد، بهتر است:

«و إن تُخْفُوهَا وَتُۆْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَیْرٌ لَّکُمْ » (4) ؛

هر گاه آنها را مخفى ساخته و به نیازمندان بدهید، براى شما بهتر است.

هرگز منّت و آزارى با آن همراه نباشد:

«یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکُم بِالْمَنّ وَالأَذَى» (5) ؛ اى کسانى که ایمان آورده اید، انفاقهاى خود را با منّت و آزار باطل نکنید!

انفاق باید توأم با اخلاص و پاکى نیّت باشد:

«یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللهِ » (6) ؛ (کسانى که) اموالشان را براى جلب خشنودى خداوند انفاق مى کنند.

آنچه را انفاق مى کند، کوچک و کم اهمّیّت بشمارد، هر چند ظاهراً بزرگ باشد:

«وَلاَ تَمْنُن تَسْتَکْثِرُ » (7) ؛

(به هنگام انفاق) منّت مگذار و آن را بزرگ مشمر !

از اموالى باشد که به آن دل بسته است و مورد علاقه او است:

«لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ »(8) ؛

هرگز به حقیقت نیکوکارى نمى رسید مگر این که از آنچه دوست دارید، انفاق کنید.

هرگز خود را مالک حقیقى تصوّر نکند، بلکه خود را واسطه اى میان خالق و خلق بداند:

«وانفقوا ممّا جعلکم مستخلفین فیه » (9) ؛ انفاق کنید از آنچه خداوند شما را نماینده خود در آن قرار داده است.

و قبل از هر چیز باید انفاق از اموال حلال باشد، چرا که خداوند فقط آن را مى پذیرد:

«إنّما یتقبّل الله من المتّقین » (10) ؛ خداوند تنها از پرهیزگاران قبول مى کند.

آنچه گفته شد در واقع قسمت مهمّى از اوصاف و شرایط لازم انفاق مقبول است، ولى منحصر به اینها نیست، و با دقّت و تأمّل در آیات و روایات اسلامى به شرایط دیگرى نیز مى توان دست یافت.

ضمناً آنچه گفته شد، بعضى از شرایط «واجب» است (مانند عدم منّت و آزار و ریاکارى) ، و بعضى، از شرایط کمال است (مانند ایثار به نفس در موقع حاجت خویشتن) ، که عدم آن، ارزش انفاق را از میان نمى برد هر چند در سطح اعلا قرار نگیرد.

پی نوشت ها :

1. سوره بقره، آیه 267.

2. سوره حشر، آیه 9.

3. سوره بقره، ایه 273.

4. سوره بقره، آیه 271.

5 . سوره بقره ، آیه 264 .

6 . سوره بقره ، آیه 265 .

7 . سوره مدثّر ، آیه 6 .

8 . سوره آل عمران ، آیه 92 .

9 . سوره حدید ، آیه 7 .

10. سوره مائده ، آیه 27 .

بخش قرآن تبیان

منبع : کتاب اسلام و کمک هاى مردمى