علم در کافه ها

امروز یک بعد ازظهر بهاری در یک کافه شلوغ در مرکز شهر است.

امروز یک بعد ازظهر بهاری در یک کافه شلوغ در مرکز شهر است. آدم های مختلفی در اینجا حضور دارند؛ از دانشجویان گرفته تا زوج های بازنشسته ای که برای گذراندن اوقات فراغتشان آمده اند. همه به استادی میانسال و کمی ژولیده که به سمت میکروفن می رود چشم دوخته اند. «تونی مینسون» یک نویسنده نیست. او یک ویروس شناس در دانشگاه کمبریج است که دارد خودش را آماده می کند تا اطلاعاتی راجع به جنون گاوی به حاضرین در کافه ارایه دهد.

موضوع جلسه کمی دلهره آور است اما این راهی نوین و جالب برای علاقمند کردن مردم به موضوعات مربوط به علم و فناوری است: « کافه علم» ؛ یک گردهمایی ماهیانه که در آن مردم در یک سخنرانی و سپس یک گفتگو شرکت می کنند. « نیکول تولر» که عضو گروه علمی British Council است می گوید:"مردم فرصت ارتباط با یک صاحبنظر را غنیمت می شمرند. در اینجا حرف های همه افراد شنیده می شود."

آنچه که ۵ سال پیش به عنوان یک سرگرمی برای تعداد کمی علاقمند شروع شده بود ، اکنون تبدیل به یک «جنبش» شده است. به کمک یک حمایت مالی از "Wellcome Trust"(مؤسسه خیریه تحقیقات زیستی پزشکی بریتانیا) تا کنون بیش از ۲۰ کافه شروع به فعالیت کرده اند یا در آستانه آغاز به کار هستند. در ماه گذشته اداره کنندگان کافه ها از سراسر اروپا در پاریس گردهم آمدند تادرباره تجارب خود با هم گفتگو کنند. در واقع « کافه علم» ها دراقصی نقاط جهان در حال شکوفایی اند؛ از بوستون گرفته تا کپنهاک و سیدنی. خانم «ترسا اندرسون» هماهنگ کننده انگلیسی کافه ها می گوید: "ما می خواهیم صحبت کردن درباره علم را جهانی کنیم."

در کافه کمبریج وقتی « مینسون» در حال سخنرانی است صدای فنجان های قهوه به گوش می رسد. «کافه علم» های بریتانیا از یک روش آزمون و خطا پیروی می کنند. محل جلسات جایی است که مردم در آن احساس راحتی می کنند؛ مثلاََََ یک کافی شاپ. سخنران باید یک شخصیت کاریزماتیک باشد. سخنرانی نیم ساعته است و یک زمان استراحت برای سفارش دادن نوشیدنی وجود دارد.

«دونکان دالاس» که یک تهیه کننده تلویزیونی است، اولین «کافه علم» را در لیدز و در سال ۱۹۹۸ افتتاح کرد. او این کار را پس از خواندن زندگینامه « مارک ساِتت» که جنبش "Café Philosophique"را در فرانسه در سال ۱۹۹۲ بنیان نهاد،انجام داد. «دالاس» نمی دانست که آیا تنوعی در موضوعات علمی می تواند وجود داشته باشد یا خیر. برای فهمیدن این مساله او تابلویی پشت پنجره یک کافه قرار داد و از دوستانش خواست تا این مساله را به اطلاع دیگران برسانند. در اولین جلسه حدود ۴۰ نفر حاضر شدند و جلسات بعدی نیز توانست افراد زیادی را به آنجا بکشاند. « دالاس» می گوید:"نکته اساسی انتخاب موضوعی برای جلسه است که تا حدودی دربرگیرنده مسایل ضدونقیض باشد. موضوعاتی مثل افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی و یا این مساله که آیا روزی ماشین ها هم می توانند احساس داشته باشند یا خیر؟!. او می گوید: " شما باید مخاطبان خود را بشناسید." به زودی« کافه علم» های جدیدی در ناتینگهام، نیوکاسل و آکسفورد شروع به کار کردند.

در کمبریج، « مینسون» سخنرانی خود را تمام کرده است و تعداد زیادی از حضار برای سفارش نوشیدنی صف کشیده اند. به زودی جلسه پرسش و پاسخ آغاز می شود و بسیاری از پرسش ها « مینسون» را وادار به فکر کردن می کند. یکی از حاضرین می پرسد که آیا واقعا گاوهای سیاه و سفید رنگی که معمولا در عکس های خبری به عنوان گاوهای بیمار نشان داده می شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به جنون گاوی قرار دارند؟!! یکی دیگر از حاضرین که دانشجوی دامپزشکی است می گوید برخی از گونه های گاوها شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند!

در سال ۲۰۰۱ « دالاس» و دیگران یک کمک مالی به ارزش ۱۷۰۰۰۰ دلار از "Wellcome Trust"دریافت کردند. این پول صرف حقوق ماهانه خانم «ترسا اندرسون» و برخی هزینه های مربوط به روابط عمومی کافه ها و وب سایت مربوطه می شود. هدف ایجاد ۲۰ کافه جدید طی سه سال است. «اندرسون» شهرهایی را مدنظر قرار داده است که به اندازه کافی بزرگند تا جمعیت زیادی را به کافه بکشاند. «اندرسون» به برگزارکنندگان کمک می کند تا محل مناسبی پیدا کنند. به کافه ها پولی پرداخت نمی شود، اما آنها از درآمد حاصل از مشتریان بیشتر منتفع می شوند. همچنین هزینه های مربوط به به سخنرانان از محل کمک های حاضرین در جلسه تامین می شود.

در فرانسه نیز مجموعه ای تقریبا مشابه به نام« Bars des Sciences » یا «Zincs des Sciences» همزمان با ایجاد «کافه علم» در انگلیس، شروع به فعالیت نموده است. این مجموعه ماه گذشته در پاریس جلسه ای برگزار کرد که در آن برگزارکنندگان کافه ها از سرتاسر اروپا حضور داشتند. «اندرسون» می گوید:"ما فکر می کنیم چیزهایی وجود دارد که ما می توانیم از هم یاد بگیریم." کشورهای مختلف، روش های مختلفی را برای برگزاری «کافه علم»ها انتخاب کرده اند. برای مثال در پاریس به جای یک سخنران از یک پانل استفاده می کنند. در کپنهاک تلاش می کنند که از حضور همزمان یک دانشمند و یک هنرمند برای بحث درباره یک موضوع استفاده کنند.

امسال «کافه علم» جهانی شد. British Council یک نهاد دولتی که هدفش گسترش فرهنگ بریتانیایی و فرصت های آموزشی در خارج از بریتانیاست این مساله را به دفاتر خود در ۱۰۹ کشور جهان گسترش داده است. تاکنون کافه های زیادی راه اندازی شده است که در آن سخنرانان بریتانیایی حضور یافته اند. علاوه بر سفر این سخنرانان به کشورهای مختلف British Council امسال کافه هایی را به صورت مقدماتی در یوگوسلاوی، هند و مالزی به صورت ویدیوکنفرانس برگزار کرده است. رویدادهای مشابه دیگری نیز در حال اجراست.

در کمبریج دیگر جلسه به پایان رسیده است. «کریس اسمیت» که یک پزشک در لندن است و به اداره کافه کمک می کند، به کمک همکار دیگرش از جلسه فیلمبرداری کرده است و قصد دارند آن را در وب سایتشان قرار دهند.

ممکن است به زودی «گفتگوهای علمی» به کافه ای راحت و دوست داشتنی در نزدیکی شما بیاید!