نقش باران از زبان قرآن

بدون باران، زندگی هم در زمین از بین خواهد رفت: « الَّذی جَعَلَ لَکُمُ اْلأَرْضَ مَهْدًا وَ سَلَکَ لَکُمْ فیها سُبُلاً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ أَزْواجًا مِنْ نَباتٍ شَتّی»؛ « همان خداوندی که زمین را برای شما محل آسایش قرار داد و راه ‏هایی در آن ایجاد کرد و از آسمان، آبی فرستاد که با آن، انواع گوناگون گیاهان را (از خاک تیره) برآوردیم».

«اللّهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقًا لَکُمْ وَ سَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَکُمُ اْلأَنْهارَ»؛ «خداوند همان کسی است که آسمان ها و زمین را آفرید و از آسمان، آبی نازل کرد و با آن، میوه ‏ها(ی مختلف) را برای روزی شما (از زمین) بیرون آورد و کشتی‏ ها را مسخّر شما گردانید، تا بر صفحه دریا به فرمان او حرکت کنند و نهرها را (نیز) مسخّر شما نمود».(1)

باران ها ترکیبی از میلیون ها و میلیاردها قطره آب هستند که از آسمان پی در پی و در طی ساعت ها و یا شاید روزهای متوالی نازل می شوند. از اجتماع این قطرات ریز است که حجم بسیار عظیم آب در دریاها، اقیانوس ها و دریاچه ها و سایر منابع آب به وجود می آیند. همین قطرات هستند که به محض رسیدن به زمین، خاک تشنه را سیراب، بذر گیاهان و درختان را بارور و به همه چیز زندگی می بخشند.

آن ها باعث تولید انواع و اقسام محصولات کشاورزی، باغی و جنگلی می شوند. با بارش بر دل کوه ها، خاک را سرشار از آب کرده و به مرور از این آب ذخیره شده، چشمه ها از زمین می جوشند و رودهای بزرگ به وجود می آیند. بدون باران، زندگی هم در زمین از بین خواهد رفت: « الَّذی جَعَلَ لَکُمُ اْلأَرْضَ مَهْدًا وَ سَلَکَ لَکُمْ فیها سُبُلاً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ أَزْواجًا مِنْ نَباتٍ شَتّی»؛ « همان خداوندی که زمین را برای شما محل آسایش قرار داد و راه ‏هایی در آن ایجاد کرد و از آسمان، آبی فرستاد که با آن، انواع گوناگون گیاهان را (از خاک تیره) برآوردیم».(2)

وقتی آب از سطح دریاها و سایر آب های روی کره زمین بخار می شود، تقریباً خالص و عاری از هر گونه آلودگی به آسمان می رود؛ ولی در زمان تشکیل باران و با نزول آن وقتی با آلودگی های هوا برخورد کند، با آن ها ترکیب می شود و یا آن ها را به همراه خود آورده و بر روی زمین پخش می کند؛ زیرا آب حلال بسیار خوبی است و به راحتی در برخورد با آلودگی های جو، ترکیبات اسیدی به وجود می آورد. این ترکیبات شامل دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و سایر آلوده کنندگانی هستند که در اثر سوزاندن سوخت های فسیلی حاوی گوگرد مانند نفت وذغال سنگ در اتمسفر به وجود می آیند.

باران های اسیدی سبب ایجاد خرابی های فراوانی در کره زمین می شوند. تخریب ساختمان های سنگی و مجسمه های مرمری از ساده ترین این خسارت ها هستند. خسارات بسیار مهم این باران ها، نابود کردن جنگل هایی هستند که باران های اسیدی بر سر آن ها فرو می ریزند، مانند جنگل هایی که در لهستان نابود شده اند که از بیخ و بن براتفاده اند، به طوری که مناظر حاصل از آن بسیار وحشتزا هستند.

صفحه وحشتناک دیگری که این باران ها به وجود می آورند، آلوده نمودن منابع بزرگ آب شیرین در جهان هستند. باران های اسیدی که بر فراز کوه ها و جنگل ها می بارند، با نفوذ در آب رودخانه ها و آب های زیر زمینی و چشمه ها، رفته رفته این منابع مهم آبی را که مستقیماً مورد استفاده انسان ها قرار می گیرند، به شدت آلوده می کنند؛ به طوری که آب بعضی از دریاچه ها در اروپا و آمریکای شمالی از حالت استفاده برای انسان ها خارج شده است.(3)

نقش باران در حیات زمین و نشاط زمینیان

«الَّذی جَعَلَ لَکُمُ اْلأَرْضَ فِراشًا وَ السَّماءَ بِناءً وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقًا لَکُمْ فَلا تَجْعَلُوا لِلّهِ أَنْدادًا وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ» ؛ « آن کس که زمین را بستر شما و آسمان [جو زمین] را همچون سقفی بالای سر شما قرار داد و از آسمان آبی فرو فرستاد و به وسیله آن، میوه ‏ها را پرورش داد تا روزی شما باشد. بنابراین، برای خدا همتایانی قرار ندهید، در حالی که می ‏دانید (هیچ یک از آن ها، نه شما را آفریده ‏اند و نه شما را روزی می‏ دهند)».(4)

آب در عین سادگی، ماده ای عجیب و شگفت انگیز است. هزاران نوع میوه ای که در سراسر جهان از انواع، شکل، رنگ، طعم، بو و مزه به وجود می آیند، همگی از همین یک نوع آب استفاده نموده اند. علاوه بر اینکه حیات همه موجودات در خشکی از تک سلولی ها گرفته تا بزرگترین جانداران، به آب شیرین بستگی دارد؛ حیات جانداران دریازی نیز ربط مستقیمی به بارش باران بر دریاها دارد. در میان امواج دریا، گیاهان بسیار کوچکی زندگی می کنند که خوراک ماهیان دریا می شوند. این گیاهان رشد خود را مدیون نور آفتاب و دانه های بارانی هستند که بر روی دریا می ریزند. با کمبود این گیاهان، تعداد ماهیان نیز رو به کاهش می گذارد.

از دیگر فواید بارش باران، لطافت پوست انسان هاست. ما لطافت پوست بدن خود را مدیون رطوبت هوایی هستیم که در اثر بارندگی ایجاد می شود. اگر چنین رطوبتی وجود نداشت، پوست بدن ترک برداشته و در اثر کوچک ترین تماسی دچار خونریزی می شد. تصفیه هوا از دود و سایر آلودگی های جوی نیز از دیگر فواید باران است. برای همین است که بعد از بارندگی، نقاط دور دست به وضوح و زیبایی دیده می شود و طراوت و تازگی خاصی در طبیعت به وجود می آید. شستشوی زمین از نجاسات و کثافت ها و همچنین پاک کردن زمین از کودها و سمومی که ما استفاده می کنیم نیز به این لیست مفید اضافه می شود. چنانچه این آلودگی ها توسط باران شسته نمی شد، در مدت چند سال زمین های کشاورزی قابلیت خود را به طور کامل از دست می دادند.

شستشوی گیاهان و درختان نیز از دیگر فواید باران است؛ زیرا گیاهان و درختان از طریق روزنه هایی که بر روی برگ های آن ها وجود دارد، عمل تنفس را انجام می دهند و این روزنه ها در اثر گرد و خاک پوشانده می شوند و گیاه را از تحرک و پویایی می اندازند.(5) باران با شستن برگ ها، ظرافت خاصی به گیاهان می دهد و آن ها را در امر تولید غذا و اکسیژن یاری می رساند: « هُوَ الَّذِی أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّكُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِیهِ تُسِیمُونَ * یُنبِتُ لَكُم بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّیْتُونَ وَالنَّخِیلَ وَالأَعْنَابَ وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِی ذَلِكَ لآیَةً لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ»؛ « اوست كسى كه از آسمان آبى فرود آورد كه [آب] آشامیدنى شما از آن است و روییدنى[هایى] كه [رمه‏ هاى خود را] در آن مى ‏چرانید [نیز] از آن است. به وسیله آن كشت و زیتون و درختان خرما و انگور و از هر گونه محصولات [دیگر] براى شما مى‏ رویاند، قطعاً در این ها براى مردمى كه اندیشه مى ‏كنند، نشانه ‏اى است».(6)

پی نوشت ها:

1 ابراهیم: 32.

2. طه: 53.

3. ر.ک: حمیدی، قرآن و طبیعت، ص 50 ـ 49.

4. بقره: 22.

5. ر.ک: قرآن و طبیعت، ص 53 ـ 50 ؛ رستمی، محمد حسن، سیمای طبیعت در قرآن، ص 105 ـ 108.

6. نحل: 10.

زهرا رضاییان